Còn thương rau đắng sau hè

                                          Phạm Tuấn Vũ

Sau hè nhà tôi ngày xưa có chòm rau đắng. Ở cái tuổi bảy tám lên mười, tôi không còn nhớ ngày đó chòm rau ấy có như thế nào. Chắc là do mẹ tôi trồng. Mẹ tôi thường như vậy, mua một mớ rau về, bà thường dành một phần trồng lại. Một đời khổ nghèo, nên bà hay chắt chiu từng thứ nhỏ. Bàn tay sần sùi mẹ tôi vun vén, rau diếp, rau răm lớn dần xanh mởn. Rồi cái bí cái bầu, mẹ gói ghém từng hạt giống,  một tay vun trồng, làm giàn cho lá mát xanh tỏa bóng, cho quả lủng lẳng trưa hè. Chắc là mẹ để dành mấy cọng khi nhặt rau sống mà nhà tôi có chòm rau đắng ấy. Mẹ tôi bảo : “Sau này đi chợ đỡ được mấy đồng”.

Tôi nhớ mãi lần đầu ăn bát canh rau đắng mẹ nấu. Lần ấy đi làm ngoài đồng về, bụng đói mà trời đang mùa nóng, mẹ dọn mâm cơm có món canh mới nên thấy hồ hởi vô cùng. Ai ngờ, mới được một húp, phải bỏ cả bát canh. “Mẹ ơi, canh đắng quá”. Mẹ tôi chỉ mỉm cười, cả đời bà lặng lẽ. Biết tôi thích đồ ngọt, mẹ vào lấy một mẫu đường bát nhỏ cho tôi. Niềm mơ ước của một thời thơ dại là viên kẹo xanh đỏ ngọt ngọt chua chua đôi khi trẻ con nghèo xóm tôi cũng không có được. Nên đường bát ngọt lịm vẫn là món quà bọn tôi rất thích. Bữa cơm ấy tôi ăn không được nhiều vì canh khó ăn. Mẹ tôi chỉ cười, ra vườn hái rau ngót nấu canh khác cho tôi. Bà nói : “Nhiều khi vị đắng sẽ tốt hơn”. Cái tuổi thèm ngọt làm sao tôi hiểu hết. Sau này, khi đi xa và không có ai nấu canh rau ngót cho mình, mà bữa cơm cuộc đời chỉ có rau đắng khổ qua, tôi mới thấm thía hết những điều mẹ nói.

Tuổi tôi nhiều thêm, cái bầu cái bí cũng mấy lần tàn lụi, mẹ phải làm giàn mới mỗi mùa. Chỉ riêng rau đắng cứ xanh. Kì lạ loài rau điềm nhiên như cỏ, lớp này cắt đi rồi lớp sau mọc dày và mập mạp hơn trước. Rau đắng sống chỗ hơi lầy và ẩm ướt nhưng ngọn rau không nằm dưới đất mà lúc nào cũng ngước lên trời. Rau đắng nhỏ nhoi, thân non yếu nên sống thành chòm, và cứ thể lan tràn ai mới thấy lần đầu chắc nghĩ là cỏ dại. Hoa rau đắng li ti, tim tím. Rễ rau đắng trắng. Thân rau thì cứ xanh rờn. Người ta bảo rau còn đắng là bởi rau mới được con người thuần hóa, cái hoang sơ ngang bướng của loài cỏ vẫn còn. Tôi ngày ấy chỉ thấy rau hiền lành, vô tư như cỏ mềm bờ ruộng.

Dần rồi tôi cũng ăn được canh rau đắng. Ăn canh lại thấy mát trong người. Mẹ tôi vui. Rồi bà lại lủi thủi vun vén cho chòm rau đắng sau hè. Rau răm rau diếp được mẹ chăm chút mà xanh mướt non tơ. Cái bầu cái bí cũng lớn nhanh và cho quả rất nhiều. Có những chiều, tôi thôi đá bóng thả diều cùng đám bạn, ở nhà nhặt cỏ cho chòm rau đắng, tưới nước cho giàn bầu bí mẹ trồng. Mẹ làm đồng về, nhìn tôi cười bảo : “Bí bầu chẳng phụ con đâu”…

Tôi lớn dần và phải đi xa. Tôi thấy nhớ căn nhà nhỏ bé, chòm rau đắng mẹ tôi nhặt cỏ, nhớ mẹ tôi với bát canh mát lòng, dẫu rằng canh đắng khó ăn. Giàn bầu giàn bí tay mẹ chăm trồng thương người lặng lẽ mà quả lớn dần. Chòm rau đắng sau hè thương mẹ tảo tần mà xanh tốt quanh năm. Còn tôi, tôi cứ hoài là thứ quả xanh non.

Ai về gửi nỗi nhớ về. Còn thương rau đắng sau hè. Chiều nay…

                                                                                                                          P.T.V